Điểm mới trong quy định về nhà đầu tư khi mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP ngày 16/9/2022 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian qua đã tăng trưởng nhanh với khối lượng phát hành bình quân giai đoạn 2019-2021 đạt trên 466 nghìn tỷ đồng/năm. Cùng với sự phát triển của thị trường, các doanh nghiệp thuộc đa dạng lĩnh vực hoạt động đã tăng huy động vốn trái phiếu; đồng thời, nhu cầu đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân ngày gia tăng. Nhằm phân biệt rõ TPDN phát hành ra công chúng và TPDN phát hành riêng lẻ, Luật Chứng khoán năm 2019 và Luật Doanh nghiệp năm 2020 đã quy định rõ chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch TPDN phát hành riêng lẻ.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy một số nhóm nhà đầu tư cá nhân không phải là chuyên nghiệp nhưng vì ham lãi suất cao mà vô tình hoặc cố tình làm giả các hồ sơ để hợp thức hoá hồ sơ để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Trên mạng, hội nhóm gần đây đã xuất hiện hiện tượng môi giới của một số doanh nghiệp, tổ chức tài chính mời chào người dân mua TPDN như một  hình thức gửi tiết kiệm với chào mời hỗ trợ lách luật để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp với mức phí 2-3 triệu đồng. Việc này có cả sự tiếp tay của các tổ chức phân phối trái phiếu, tổ chức tư vấn là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại (công ty chứng khoán hỗ trợ xác nhận nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp thông qua các hợp đồng mua bán chứng khoán có kỳ hạn hoặc sử dụng tài khoản vay ký quỹ). Các nhà đầu tư này đã không quan tâm đến các quy định về phạm vi đầu tư, giao dịch TPDN riêng lẻ khi chấp nhận lời chào mời mua TPDN riêng lẻ mà chưa tìm hiểu kỹ thông tin. Ngoài ra còn có hình thức bán cho nhà đầu tư cá nhân thông qua “Hợp đồng hợp tác đầu tư trái phiếu” như trường hợp Tân Hoàng Minh là rất rủi ro khi nhà đầu tư cá nhân không phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp, không được xác nhận là chủ sở hữu trái phiếu và không được bảo vệ quyền lợi theo pháp luật chứng khoán.

Để tăng tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư khi mua TPDN riêng lẻ, hạn chế việc nhà đầu tư cá nhân mua TPDN thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại) khi không nắm rõ quy định pháp luật và thông tin về trái phiếu, Nghị định số 65/2022/NĐ-CP bổ sung quy định: (i) Việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp (danh mục chứng khoán phải đảm bảo danh mục nắm giữ có giá trị trung bình từ 2 tỷ đồng tối thiểu trong vòng 180 ngày bằng tài sản thật, không bao gồm tiền vay); (ii) Khi mua trái phiếu, nhà đầu tư phải đọc, hiểu và ký văn bản xác nhận đã tiếp cận đầy đủ các tài liệu về trái phiếu dự kiến mua và hiểu biết pháp luật, chấp nhận rủi ro về TPDN riêng lẻ (cả trên thị trường sơ cấp và thứ cấp); tổ chức cung cấp thông tin và tổ chức xác nhận tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp cùng ký xác nhận lên văn bản này về việc đã cung cấp đầy đủ thông tin và hồ sơ cho nhà đầu tư; (iii) Nhà đầu tư không được phép bán hoặc cùng góp vốn đầu tư trái phiếu với nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Như vậy, với các quy định mới tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP, chất lượng, tính chuyên nghiệp của các nhà đầu tư cá nhân khi mua, giao dịch TPDN sẽ được nâng cao và giám sát chặt chẽ. Song song với việc tuân thủ quy định mới tại Nghị định số 65, Bộ Tài chính tiếp tục khuyến nghị các nhà đầu tư cá nhân, trước khi tham gia thị trường TPDN, cần tự đánh giá bản thân phải có đủ năng lực để đánh giá được đầy đủ rủi ro khi đầu tư vào TPDN, không nên mua trái phiếu thông qua chào mời mà không tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu hoặc chỉ mua trái phiếu vì lãi suất cao. Mọi hành vi cố tình vi phạm các quy định của pháp luật để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp không chỉ khiến nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro, tổn thất khi mua trái phiếu (có thể mất toàn bộ tiền đầu tư) mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện thanh kiểm tra để xử lý nghiêm minh những hành vi lách quy định này của pháp luật./.